Küçük Kara Balık - Samed Behrengi

Ne kadar araştırsam da Samed Behrengi'nin Küçük Kara Balık'ı hangi yıl yazdığını bulamadım. Ancak tahminime göre 1966 - 1968 yılları arasında bir tarihte yazıldı. Zira Behrengi ilk masalını 1966 yılında yazmış ve Küçük Kara Balık 1968'de Çocuk Kitapları Şurası tarafından İran'da yılın kitabı seçilmiş. Dünyada pek çok ödül alan bu kitap 12 Eylül Askeri darbesinden sonra Türkiye'de yasaklanmış ve İran'da ise hala yasaklı kitaplar arasındaymış. Yasaklanmak istenmesinden de anlaşılacağı üzere, masal kitabı olsa da, toplumun dayattığı dogmaları sorgulamak ve her ne pahasına olursa olsun bunlara direnebilmeyi anlatır. Bu masalı biraz hüzünlenerek okudum. Bu hüznümün en büyük sebebi Behrengi'nin bu güzel masalları yazdıktan sonra şüpheli bir şekilde genç yaşında ölümü. Tebriz doğumlu ve Azeri kökenli olan Behrengi İran'da köy öğretmenliği yapmış ve Azerbaycan kırsal kesiminde Türk halk masallarını derleyerek kendi alegorik masallarını yazmıştır. Küçük Kara Balık'ta yaşadığı derenin sonunu merak eden ve dünyayı keşfetmek isteyen bir balığın macerası anlatılır: "Anneciğim ben istemiyorumbu günden sonra boş boş dolaşmak. Artık tek amacım var; içinde yaşadığımız bu derenin sonuna ulaşmak!"  Bu balığın bu isteğini duyan annesi ve derenin yaşlı balıkların ona hiç de anlayış göstermezler. Özellikle yaşlı balıklar (ki bu balıklar kendileri isteyipte gençliklerinde bu macerayı gerçekleştirememiş gibiler) kara balığın çok üstüne giderler ve kaçmasa neredeyse onu öldüreceklerdir. Kaçarak macerasına başlayan küçük kara balık, önce bir çağlayandan gölete atlar ve kurbağa yavrularıyla karşılaşır. Sonrasında göletin ırmağa bağlandığı yerden ilerleyerek başka balıklarla tanışır, balıkların korkulu rüyası pelikan ile karşılaşır. Irmakta bir kertenkelenin kendisine verdiği bıçak ile yoluna devam eden küçük kara balık denize ulaştığında karabatak ve testere balığı gibi tehlikelerle de karşılaşacaktır. Bu macera boyunca kara balığın değişik yerlerde edindiği tecrübeleri ve verdiği hayat derslerini okumak oldukça keyifli. Kitabı -hangi yaşta olursa olsun- henüz okumamış herkese tavsiye ediyorum.

 

"Ölüm korkutmuyor beni eskisi gibi artık, diye düşünmüş küçük kara balık. Biliyorum ki, herkesi bulan ölüm, mutlaka beni de bulacak. Önemli olan, yaşamımın ve ölümümün başkaları üstünde etkisi ne olacak?"